Nghe quản lý tài chính, biết phải tiết kiệm, phải kiểm soát tiền. Nhưng kiểm soát như thế nào và bắt đầu từ đâu là điều khó khăn. Hôm nay mình sẽ tham khảo hai phương pháp quản lý tài chính phổ biến là quy tắc 6 lọ và quy tắc 50/30/20
Nội dung bài gồm
- Quy tắc 6 lọ (lý thuyết)
- Quy tắc 50/30/20
- So sánh hai quy tắc
- Quan điểm và cách áp dụng trong thực tế của mình
Thời gian đọc: 4 phút
Quy tắc 6 lọ
Quy tắc này do T. Harv Eker giới thiệu trong cuốn sách Secrects of millionaire minds theo ông là cách để giải quyết 2 việc: thứ nhất là quản lý tiền bạc hiệu quả và thứ hai là đạt được tự do tài chính.
Trước hết, 6 lọ này là 6 lọ gì, và quy tắc này như thế nào?
Đây là hình trên internet để bạn dễ hình dung nhất nội dung của quy tắc.
Ví dụ, nếu bạn nhận lương là 12 triệu/1 tháng thì ngay sau khi nhận được thông báo ngân hàng bạn chia đều
Necessities: (55%) = 12*55% = 6tr6
Long-term Saving: (10%) = 12×10% = 1tr2
Education: (10%) = 12×10% = 1tr2
Financial: (10%) = 12×10% = 1tr2
Play: (10%) = 12×10% = 1tr2
Give: (5%) = 12×5% = 600K
Như bạn thấy nếu chỉ nhận một cục lương mỗi tháng thì 12 triệu quả thật không hề nhiều, cảm giác bạn sẽ không làm được gì với khoảng lương khiêm tốn. Nhưng một khi bạn ghi từng đầu mục và tính toán để riêng từng khoản chi bạn sẽ thấy mình có thể làm được rất nhiều việc. Đó là sức mình của việc tính toán và sức mạnh của việc trân trọng từng điều nhỏ nhất. Với 12 triệu một tháng mà bạn vẫn có thể xoay sở để làm từ thiện một khoảng lên đến 600K.
Quy tắc 50/30/20
Quy tắc này đơn giản hơn quy tắc 6 lọ ở trên. Nội dung cụ thể được mô tả trong hình
Như vậy nếu lấy chung bài toàn trên, thì mỗi tháng sau khi nhận được tin báo lương về từ ngân hàng, bạn sẽ lấy bút và làm toán sau:
Chi phí thiết yếu: (50%) = 12×50% = 6tr
Mục tiêu tài chính: (20%) = 12×20% = 2tr4
Chi tiêu cá nhân: (30%) = 12×30% = 3tr6
So sánh quy tắc 6 lọ và quy tắc 50/30/20
Nhìn qua thì sẽ thấy quy tắc 50/30/20 có vẻ đỡ phức tạp hơn và dễ nhớ dễ hiểu hơn. Tuy nhiên, với mình phương pháp 6 lọ sẽ đi sâu sát vào từng khoản đầu tư, chi tiêu cụ thể hơn. Ví dụ ở mục tiêu tài chính, 50/30/20 chỉ đơn giản giới hạn chung chung là khoản này để tiết kiệm, trả nợ hoặc dự phòng nhưng với quy tắc 6 lọ, thì được đi xa thêm một bước nữa là tiết kiệm bao nhiêu? Mục tiêu tự do tài chính rõ ràng hơn, đảm bảo các mục tiêu đều được thực hiện mỗi tháng. Thêm vào đó, với mình nếu chỉ nắm 50/30/20 để chia tiền chi tiêu, dễ rơi vào vòng lặp không có mục tiêu, không biết để dành tiền để làm gì (đa phần 20% đều cho vào tiết kiệm) nên chưa tối đa hóa được lợi ích của việc quản lý.
Ngoài ra khoảng 10% dành cho Play của Quy tắc 6 chiếc lọ giúp bạn vừa tiết kiệm tiền nhưng vẫn có một khoảng vừa đủ để tận hưởng cuộc sống, sẽ cụ thể hơn là khoảng chi tiêu cá nhân chiếm đến 30% như ở 50/30/20.
Dù quy tắc 6 chiếc lọ có vẻ nhiều và rối, nhưng thực tế khi áp dụng bạn chỉ cần tính toán một lần để biết được số tiền mỗi lọ là bao nhiêu để chuyển vào. Hiện nay các App ngân hàng có hỗ trợ để việc đều đặn mỗi tháng tiền sẽ được tự động chuyển vào các tài khoản khác nhau. Ví dụ hiện tại mình đang xài Timo, mình chỉ cần tạo goal save và ấn định ngày để đóng góp vào goal này. Thương mình chọn 1 ngày sau ngày nhận lương và chọn khoảng tiền cần đóng góp vào hàng tháng. Từ đó mỗi tháng tài khoản đều tự động trừ tiền, nên mình nghĩ việc phức tạp hay nhiều lọ không phải là vấn đề.
Tất nhiên mỗi người sẽ lựa chọn phương pháp phù hợp khác nhau, hãy chọn cách phù hợp với mình nhất. Và thậm chí bạn có thể linh hoạt tỷ lệ và các hũ để hợp với hoàn cảnh và khẩu vị tài chính của riêng mình.
Mình đang sử dụng quy tắc nào và sử dụng ra sao?
Trước tiên hết, mình phải chia sẻ là mình chỉ mới biết đến quản lý tài chính cá nhân cách đây 1 năm vào lúc mà mình gần như không một xu dính túi. Thế nên mình không phải là người tài giỏi hay thành thục các phương pháp tài chính. Mình cũng như nhiều người khác, đang mò mẫm tìm phương pháp phù hợp và hiệu quả nhất và chia sẻ với mọi người quá trình đó tại đây.
Quay lại với câu hỏi, mình thực ra đang ứng dụng quy tắc lai tạp sáng tạo nhưng dựa trên nguyên tắc 6 lọ.
Là như thế nào?
Cách đây 1 năm, mình hoàn toàn rỗng túi, tiền kiếm được thì tiêu sạch (thỏa mãn nhu cầu tức thời) nên khi bắt đầu làm lại từ đầu mình chỉnh sửa 6 lọ thành 2 lọ chính thôi: Necessities và Long-term saving.
3 tháng từ lúc bắt đầu
Lúc đó với tình hình tài chính là 0, mình xác định cần Long-term saving trước, những chuyện khác tính sau. Mình set hẳn 50% cho Saving, 50% còn lại cho các chi tiêu cần thiết và ăn chơi đàn đúm. Cho tới 3 tháng lúc bắt đầu có một khoảng lận lưng, mình yên tâm hơn và suy nghĩ xa hơn tí.
Review lại những điểm không làm được trong thời gian này:
50% lương của mình chi tiêu khá nhiều vào 2 khoản không cần thiết: Làm đẹp (spa) và café
Chưa hề tìm hiểu về tài chính, cũng chưa có suy nghĩ gì nhiều về nó.
6 tháng từ lúc bắt đầu
Sau tầm 4 tháng có tiền ổn định, mình bắt đầu suy nghĩ nhiều hơn.
Có 2 vấn đề ở đây: Thứ nhất: mình sẽ không làm ở công việc hiện tại lâu dài (vì môi trường công ty không có room cho mình học hỏi và thăng tiến). Thứ hai: công việc hầu như không có cơ hội tăng lương do đặc thù của ngành.
Như vậy, mình phải có kế hoạch saving để chuẩn bị cho lúc chuyển việc và phải đầu tư để chuyển việc. Muốn vậy mình phải giỏi hơn hiện tại, và phải xuất sắc hơn các ứng viên vì background hiện tại sẽ là cản trở lớn. Mình quyết định đi học. Hũ Education được mở.
Sau khi tìm hiểu và chọn được khóa học có mức chi phí gần bằn 1 tháng lương, mình đẩy mức tiết kiệm lên (khoảng ước lượng tiền, chứ không có % chính xác). Như vậy lúc này lọ Education của mình sẽ cao hơn mức 10%
Vì muốn đẩy nhanh quá trình học, mình chờ thêm 2 tháng rồi mới đăng ký khóa học. Mình không muốn chờ lâu vì còn phải tính toán thời gian trade-off nên có lấy một ít bên tài khoản tiết kiệm qua. Lọ Education lúc đấy chiếm hơn 30% của mình
11 tháng từ lúc bắt đầu
Sau khi học được một khóa, mình bắt đầu lấy lại được tự tin và hệ thống được kiến thức. Mình cũng nhắm được năng lực mình sẽ nằm đâu trên thị trường lao động. Muốn thêm cho vững vàng một tí, và phần nhiều do được giảm 15% phí học khóa kế tiếp (do đã hoàn thành xuất sắc khóa đầu :D), mình quyết định học thêm 1 khóa nữa. Điều này khiến mình tiếp tục đầu tư hơn 10% cho Education và Long term Saving bị giảm xuống không còn là 50% nữa.
Cho đến hiện tại
Khi hoàn thành khóa học, khi có khoản saving tạm gọi là an toàn đủ để cover 6 tháng chi tiêu. Mình mới bắt đầu nghĩ đến chuyện đầu tư.
Đến hiện tại, mình chỉ có 4 hũ chính: Long term Saving, Investment, Education (book), Necessities, trong đó hũ Necessities luôn là hũ thấp nhất. Mình cố gắng cắt bỏ bớt những chi phí không cần thiết.
Như vậy tùy hoàn cảnh, tính cách mà chọn và phân bố các hũ khác nhau.
Tuy nhiên, mình luôn ghi nhớ bài học trong người giàu nhất thành Babylon: Trả cho mình trước và luôn giữ lại 10% tiết kiệm. Thế nên dù là quy tắc nào, mình luôn đặt khoản Long-term Saving là ưu tiên hàng đầu.
Chia sẻ với mình quy tắc bạn đang sử dụng và cách thực hiện như thế nào để tiến bộ hơn cùng nhau nhé!
